مصاحبه با دکتر رضا دولّو – متخصص ترمیمی

لطفاً خودتان را معرفی بفرمایید:

دکتر رضا دولو هستم. سال 1367 وارددانشکده دندانپزشکی شهید بهشتی شدم. در سال 72 از دانشکده فارغ‌التحصیل شدم و از سال 73 در درمانگاه خاتم‌الانبیاء یخسازی رشت دوره سربازی را شروع نمودم. به دلیل علاقه وافرم به رشته جراحی فک و صورت، مدتها در جوار آقای دکتر کدخدایی عزیز به عنوان دستیار مشغول بودم .خیلی هم راجع‌ به جراحی فک و صورت مطالعه داشتم. ولی نهایتاً تصمیمم بر این شد که آزمونی را در دانشگاه شیراز بدهم. پس از جراحی به رشته ترمیمی علاقه‌مند بودم. بنابراین در رشته ترمیمی شیراز درسال 75پذیرفته شدم و در ابانماه سال 78 فارغ‌التحصیل و در سال 79 موفق به کسب رتبه دوم برد کشور شدم. از سال 78 در گیلان بودم و از زمستان 78 تا کنون عضو هیأت علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی گیلان هستم. در انتهای سال 79 و ابتدای 80 بعنوان معاون آموزشی دانشکده مشغول به خدمت شدم و 2 دوره در قسمت آموزش در خدمت دانشجویان و همکاران گرامی بودم و از آن تاریخ هم در بخش ترمیمی به عنوان هیأت علمی مشغول به کار هستم.

امسال رتبه 1 برد ترمیمی ایران از دانشگاه گیلان بود.فکر می‌کنید علتش چه چیزی بود؟

من وهمکاران چون فکر می‌کردیم اموزش دندانپزشکی ترمیمی در کشور به مسیری می‌رود که با ایده‌آل‌ها متفاوت است. ایده‌آل‌هایی که داشتیم این نبود که بر اساس سلیقه شخصی عمل کنیم. تعاریفی که برای این رشته تخصصی شده بود با ابزاری که برای رسیدن به این اهداف به خدمت گرفته شده بود به نظر متفاوت بود. در تعاریف رشته‌ای باید باشد که Edge of knowledge حرکت کند. یعنی در نوک پیکان علم باید حرکت کند. نباید فقط روشی باشد برای حل و فصل کردن مشکلات رشته‌های دیگر. دوستان وهمکاران زحمات زیادی کشیدند. وقتی که رزیدنت‌ها و تمام همکاران در گروه ترمیم گذاشتند منجر به کسب چنین نتیجه‌ای شد. گرچه ته فکرمان پیش آن دو همکار دیگر هم هست. انشاالله آنها هم رتبه‌های موردنظر را بیاورند.

در بین کل درمانهایی که در رشته ترمیمی انجام می‌شود، سخت‌ترین و فنی‌ترینشان چه درمانی است؟

ببینید درمانهای دندانپزشکی اینجوری نیست که بگوییم ساده و سخت دارد. کیس های ساده و سخت داریم. یک سری تکنیک مواد داریم که در واقع کاربری مواد است و دستگاه‌ها. همه اینها برای یک هدفند. ما می‌خواهیم به functional occlusion برسیم. یک هماهنگی فانکشنال بین اعصاب، عضلات و دندان‌ها. در این راستا از تمام تکنیک‌ها می‌توانیم کمک بگیریم.کیسی که خیلی ساده به نظر میرسد ممکن است سخت‌ترین درمان را لازم داشته باشد. مثلاً در یک کامپوزیت فیلینگ ساده، میتواند شرایط دهان درمان را بسیار مشکل کند.احساس ما این بود که ما نسبت به استانداردهای جهانی داریم متفاوت عمل می‌کنیم. سعی کردیم استانداردهامون رو تغییر بدیم. Edge of knowledge را اول شناسایی کردیم و بعد دنبال کردیم. یکی از دانشجویان خیلی خوبی که در رشته تخصص پیش ما بودند دکتر چالاکی‌نیا بودند البته به همراه خانم دکتر شیما محمودی و خانم دکترحوریه السادات حسینی. به نظر من همشون جزء بهترین‌های کشور هستند. دکتر چالاکی‌نیا بازی امتحان رو خیلی خوب بلد بود؛ می‌دانست که در این شرایط چطور باید عملش را ارائه بدهد، و به خوبی توانست از جایگاه علمی ما دفاع کند. ایشون فقط یک متخصص ترمیمی ساده نیست در کنارش بااتکنیک‌های پروتزی هم اشناست. البته تمام رزیدنت‌های ما همینطور هستند. باید اصول پروتزی را به عنوان یک اصل Restorative Dentistry بدانند. نه پروتز به عنوان درمان‌های پروتز فک و صورت بلکه بعنوان تلفیقی از پروتز و ترمیمی به عنوان رشته Restorative Dentistry بلد باشند.

کدام ماده یا ابزار دندانپزشکی را بیشتر از بقیه دوست دارید؟

همه‌‌شون رو! وقتی تئوری Complete Dentistry رو پیگیری می‌کنیم، همه این مواد و ابزارها برای دندانپزشک مثل بچه‎‌ها یش عزیز هستند. هر کدام در جای خودشان بهترین و دوست‌داشتنی‌ترین هستند. برای مثال پیچ شکسته یک ایمپلنت را در نظر بگیرید. در این حالت یک rescue kit (جهت خارج کردن پیچ) دوست داشتنی‌ترین وسیله خواهد بود. در آن موقع یک دریل برایتان دوست داشتنی‌ترین ماده خواهد بود. در آن زمان نه کامپوزیت نه آمالگام و … برایتان مهم نیست.

بین پرسلن ونیر و کامپوزیت ونیر از نظر شما ترجیح خاصی وجود دارد؟ یا هرکدام کاربردهای خاص خودشان را دارند؟

این صحبت، صحبت جالبیست. من این 2 مورد را مقابل هم نمی‌بینم بلکه به موازات و در امتداد هم می‌بینم. فرض کنید در بیماری که مراجعه کرده و به دلایل مختلفی دچار تخریب دندانی شده و نیازمند این است که ما یک بازسازی سطحی برایش انجام بدهیم در لحظه اول فانکشن بیمار را نمی‌توان حدس زد. 2 تئوری داریم:

1- فانکشن را دقیقاً پیاده کن، کپی کن و بعد اجرا کن.

2- بتراش. دعا کن لابراتوارت کار خوبی تحویلت بدهد. (Prep & pray) که قطعاً چنین چیزی نخواهد شد. مانند این است که برای بیماری میخواهید دست دندانی آماده کنید. به جای اینکه از وی قالب بگیرید، از کنار خیابان یک سری دست دندانهای آماده تهیه به او بدهید و بخواهید که تست کند. هیچ وقت آن دست دندان مناسب فرد در دست آن دست‌فروش نخواهد بود. لمینت پرسلن وقتی قرار است انجام شود، تکنسین نمی‌تواند فقط با یک دندان تراش خورده همه چیز را درست انجابدهد. وقتی Prototype را مطرح می‌کنیم، این یعنی فانکشن. ما حتماًٌ نباید Prototype را روی قالب و ر وی کست اجرا کنیم و …

خیلی از اوقات در دهان بیمار، کامپوزیت فیلینگ یا ونیری که انجام می‌شود، می‌تواند Prototype شود. برای الگوی آینده‌ای که بگوید کجا استرس‌ها را کم کن، کجا میتونی ضخامت را بیشتر کنی سپس بتوان این نکات را روی پرسلن پیاده کرد.

بنابراین کامپوزیت ونیرها می‌توانند یک Pre-cursor یا درمان قبل از پرسلن ونیر باشند. اول بیمار را با کامپوزیت ونیر به ثبات می‌رسانیم و اگر جواب نگرفتیم نمی‌رویم سراغ پرسلن، بلکه می‌پرسیم که چرا جواب نگرفتیم، عاملش چه بوده؟

وقتی بیمار را به اکلوژن با ثبات، به سیستم جونده و فانکشنال در هماهنگی کامل با عضلات و استخوانها و اعصاب رساندیم، در اینصورت مجازیم به تکنسین بگوییم که الگوی من را کپی کن. آن موقع تکنسین باید یک الگوی از پیش برنامه‌ریزی شده را اجرا کند.

به عنوان کلام آخر؟

کانسپت مورد علاقه ما در دانشکده Complete Dentistry بود Complete Dentistry نگاه دیگری به دندانپزشکی است که به تخصص خاصی نگاه نمی‌کند. به دندانپزشکی به چشم این نگاه می‌کند که در نهایت باید به بیمار، فانکشن، استتیک و راحتی و سلامت بدهد. بیشتر سلامت محور است تا ظاهر محور. بنابراین وقتی که از Complete Dentistry صحبت می‌کنیم بیشتر با Esthetic Dentistry روبرو هستیم تا Cosmetic Dentistry. بعبارتی Esthetic Dentistry بخشی از دندانپزشکی است که در خالص‌ترین حالتش دندانپزشکی را مورد بررسی و عمل قرار می‌دهد. بخش Art & Science آنرا. (علم و هنرش را). به این ترتیب که به علت یک نیاز پزشکی که بیمار دارد، نیازی که واقعاً به یک درمان دارد، درمانی را به بهترین شکلش سعی می‌کنیم برایش انجام بدهیم . این میشود Esthetic Dentistry. یعنی هماهنگی کامل، فانکشن، ظاهر و عملکرد. Cosmetic Dentistry با اینکه بسیار زیباست ولی لزوم درمان پزشکی ندارد. یعنی به دلایل پزشکی وارد درمان نمی‌شود. بیشتر بعد زیبایی آرایشی قضیه، درمان را لازم می‌کند. برای مثال ممکن است بیماری از نظر پزشکی نیازی به درمان نداشته باشد، ولی برای اینکه به مدل خاصی از دندانها علاقه دارد به خاطر همین وارد درمانهای Cosmetic Dentistry می‌شود. بسیاری از ونیرهایی که بنا به علایق بیمار انجام می‌شوند و نه لزوم واقعی درمان، در رده Cosmetic قرار می‌گیرند. قرار دادن نگین بر روی دندان‌ها هیچ دلیل پزشکی ندارد و یک کار Cosmetic یا آرایشی است. این فیلد از دندانپزشکی ممکن است مورد علاقه بسیاری از دندانپزشکان و همکاران باشد. بسیار هم جالب است. ولی تا زمانیکه بعد درمانی نداشته باشد، در خیلی از زوایا قابل دفاع نیست. اینکه فردی Piercing انجام بدهد و نگینی روی زبانش قرار بدهد و به دنبال آن دندانهای قدامی فک پایینش لق بشود، این هیچ با فانکشن و سلامتی بیمار، همخوانی ندارد. طبیعتاً چنین درمانهایی را نمی‌شود جزء درمانهایی با دلیل پزشکی قرار داد. مسلماً دندانپزشکانی که اقدام به چنین درمانهایی می‌کنند تمام مزایا و معایبش را هم در نظر می‌گیرندوقطعاً قبول خواهند داشت که وارد شدن به این مبحث شاید بعداً نیازمند دلایل و مستندات خاص خودش باشد تا در محاکم بتواند از آنها دفاع کند. مسلماً ممکن است بیمارانی وارد چنین درمانهایی شوند و بعدها خودشان مسیر را به سمتی ببرند که منجر به شکایت از دندانپزشک شود و وقتی که نتوانیم هیچ دلیل پزشکی برای درمان پیدا کنیم حتی منجر شود که دندانپزشک مقصر شناخته شود و دیه هم پرداخت کند. به همین دلیل Complete Dentistry را مطرح می‌کنیم. در کنار Complete Dentistry، بعد دیگری که خیلی مهم است، Evidence Based Dentistry است. در تمام درمانهایی که در دندانپزشکی انجام می‌دهیم باید مستندات علمی قابل اثبات در محاکم را داشته باشد. فقط تحت چنین شرایطی است که درمانهای ما قابل دفاع خواهند بود. بنابراین صرف اینکه فلان استاد چیزی گفته است یا در فلان مجله چیزی به نظرم رسید، به تنهایی نمی‌تواند دلیل موجهی باشد. باید انقدر دلایل و مستندات علمی پشت صحبت‌هایمان باشد که قابلیت دفاع را در خود ببینیم. ببا توجه به گران شدن هزینه‌های مواد و تجهیزات و لابراتوارها، این مسئله هر روز بیشتر به چشم می‌آید که باید وارد مبحث Evidence Based Dentistry بشویم و با نگاهی بسوی Complete Dentistry، دندانپزشکی ای که تمام درمانها از ارتو گرفته تا رادیولوژی را دربر میگیرند و بیمار را بسویی ببرند تا در شرایط سلامتی بهتر و راضی‌تری بتواند با اعتماد به نفس بیشتری در جامعه حضور پیدا کند. متأسفانه خیلی از کارهایی که در جامعه می‌بینیم فاقد دلایل خودش است. بیمه‌ها گاهی اوقات بیماران را مجبور می‌کنند برای اینکه مستند اداری درست کنند OPG اضافی در پایان درمان بگیرند. این نه عاقلانه است و نه حکیمانه است و نه از نظر اخلاق پزشکی قابل دفاع. اینکه بیمار را تحت تابش اشعه قرار بدهیم فقط بخاطراینکه یک سری مستندات پزشکی تأمین کنیم غیر اخلاقی است .شاید خیلی روش‌های دیگری وجود داشته باشد که بتوانیم ثابت کنیم آیا درمانهایی که برای بیمار انجام شده است واقعی هست. آیا درست بوده یا نه؟ صرفاً استناد کردن به یک OPG اضافی بی‌دلیل درمانی که بیمار را تحت تابش قرار داده،کلینیسین را در وضعیتی قرار می‌دهد تا بیمار اگر بعداً مشکلی برایش پیش آمد بتواند شکایت کند. که این اشعه اضافی که شما به من تاباندید چطور ممکن است که باعث خطراتی در من نشود؟ به هر تقدیر مبحث Complete Dentistry نیاز امروز دندانپزشکی دنیاست. رویکرد ما در بخش ترمیمی دانشکده دندانپزشکی نگاه به Restorative Dentistry از دیدگاه Complete Dentistry و با تمایل Conservative است. تمام درمانهایی که می‌توانیم با حداقل تراش، حداقل از بین بردن نسج دندان و کسب بهترین نتیجه بانجام رسانیم واین مسلماً بهترین درمان و خدمتی خواهد بود که لا زم است به بیماران ارائه بدهیم.

2 کتاب خوب در مورد دندانپزشکی معرفی کنید:

-Applied Occlusion تألیف Wassell  که به شکل CD و کتاب وجود دارد. CD آن به شکل انیمیشن است و پر از نکات کلینیکی می‌باشد.

-Functional Occlusin from TMJ to SmileDesign تألیف Peter Dawson

2 کتاب غیر دندانپزشکی معرفی کنید:

-کتاب صفر و یک تألیف دکتر مسعود ناصری که از زاویه کوانتوم به مسئله حیات و درمان و شفا و سلامت می‌پردازد.

-کتاب ماندن در وضعیت آخر توماس هریس.

با تشکر از وقتی که به ما دادید.